Posts

Referendum 1798

Afbeelding
In 1798 konden de Nederlandse burgers stemmen per referendum over de Staatsregeling voor het Bataafsche Volk. Ze stemden er mee in en daarmee was de eerste Grondwet een feit. Ook op Texel konden de Stemgeregten Burgers zich laten registreren en hun namen zijn bewaard gebleven. Een mooi document natuurlijk, al staan er slechts enkele honderden mensen op deze Texelse lijst. Er waren namelijk nogal wat beperkende factoren, die lokaal soms wat anders werden opgevat: Alleen mannen vanaf 20 jaar Minimaal twee jaar vaste verblijfplaats voorafgaand aan het referendum Met uitzondering van wie geen burgerrechten had, in de gevangenis zat, onder curatele stond, failliet was, “pro deo” leefde in tehuizen (arm of bejaard) of anderszins afhankelijk was van armenkassen. Onduidelijkheid rond dienstbaar personeel In de praktijk waren militairen ook uitgezonderd, kregen geen toestemming om de kazerne te verlaten enz. Verder mochten vreemdelingen stemmen als ze minimaal tien jaar een ...

Eigenaars van "De Enchuijser Maagd"

Afbeelding
Naar aanleiding van het verschijnen van ons boek over Oudeschild worden er allerlei vervolgvragen gesteld door lezers van het boek. Soms is dat een aanleiding om nog eens goed naar een bepaald stukje tekst te kijken. In dit geval gaat het om een Amsterdamse familie waarvan drie opeenvolgende generaties de eigenaar zijn van De Enchuijser Maagd . Veel herbergiers in Oudeschild kwamen van de overkant, hadden hun roots dus niet in het dorp. Dat gold zeker voor Coenraad Goversz. Hij trouwde in 1693 in Amsterdam met Hilletje Jans Sonnevanger. Voor zover het ons bekend is, bleef de hoofdstad zijn woonplaats. Maar hij had wel iets met het eiland. Bij zijn ondertrouwinschrijving staat vermeld dat hij kaagschipper op (lees: naar) Texel was. Hij kwam trouwens van 't Hooge Veen en zijn verloofde kwam uit Meppelt. Beiden woonden op de Brouwersgracht, vlakbij de Texelse kade dus. Of hij langere tijd op Texel was, valt te betwijfelen. Er zijn in ieder geval vele vermeldingen in het Amsterdams...

Boekpresentatie

Afbeelding
In de mooie Zeemanskerk van Oudeschild hebben mijn broer Thijs en ik op 7 juni 2025 ons tweede boek Kroegendorp, loodsendorp, zeemansdorp - Oudeschild voor 1900 gepresenteerd. Met veel plezier hebben we twee keer een lezing gehouden en daarna ook aardig wat mensen gesproken. Er waren bezoekers van heel dichtbij uit het dorp, maar ook mensen die het hele land hebben doorkruist om naar Texel te komen. Nog geen dag later stond er op de site over Brakestein een lovend blogje online en een tweede bericht waarin allerlei dwarsverbanden worden gelegd. Daarbij is het boek over Oudeschild gebruikt, maar ook ons eerste boek over Den Burg en een aantal andere bronnen. Aanbevelenswaardig! Ondertussen zijn er nog zo'n 70 boeken die verstuurd moeten worden naar voorinschrijvers en dat gaat tussen de bedrijven door. Nog eventjes geduld dus, jullie boek komt eraan. Er zijn nog een aantal exemplaren te koop bij het Open Boek en de museumwinkel van Kaap Skil voor 35 euro. Wij hebben ge...

Kroegendorp, loodsendorp, zeemansdorp: Oudeschild voor 1900

Afbeelding
Na tientallen jaren archiefonderzoek publiceren Thijs en Miriam Klaassen het boek “Kroegendorp, loodsendorp, zeemansdorp: Oudeschild voor 1900”. In dit rijk geïllustreerde boek geven zij een uitgebreide beschrijving van de ontstaansgeschiedenis van het dorp vanaf het prille begin rond 1625 tot het eind van de negentiende eeuw. Er is veel nieuwe informatie over de geschiedenis van Oudeschild aan het licht gekomen. Het boek vertelt het fascinerende verhaal van het dorp, waar het in de eerste periode wemelde van de kroegen en herbergen. Deze werden druk bezocht door de vele zeelieden die op de “Rede van Texel” moesten wachten om in konvooi naar verre oorden uit te varen. Later vestigden zich vele tientallen loodsen in Oudeschild, die niet alleen hielpen bij het in- en uitvaren van de schepen, maar ook allerlei hand-en-spandiensten op de Rede verrichtten. Op het hoogtepunt woonden er meer dan honderd loodsen in het dorp. In de negentiende eeuw was de tijd van de loodsen snel voorbij...

Jan Knippenberg

Afbeelding
De laatste zeven jaar zijn mijn broer Thijs en ik intensief bezig met het samenstellen van een boek over Oudeschild. Dat nadert de eindfase en binnenkort is daar meer over te lezen op deze plek. Er is veel archiefonderzoek voor gedaan en er zijn ook ter plekke foto's genomen van de huidige bebouwing. We hebben dus Oudeschild een aantal keren bezocht. Daarbij zijn we ook nog eens op de begraafplaats van Oudeschild geweest op de Hogeberg. Eigenlijk niet in het kader van ons onderzoek, maar omdat daar een bijzonder graf is van een van mijn voormalige leraren. Jan Knippenberg was mijn geschiedenisleraar, toen ik in 4 atheneum van het Bonhoeffercollege in Castricum zat. Hij hield van verhalen vertellen en nog veel meer van het lopen van ultralange afstanden. Daar gingen zijn verhalen in de les vrijwel altijd over, niet over geschiedenis. Er zaten heel weinig leerlingen bij mij in de klas die geschiedenis wilde kiezen, misschien was ik wel de enige. Lesgegeven werd er dus eigenlijk ...

Namen

Afbeelding
In de Volkskrant las ik op 19 september 2022 een interessant artikel van Peter de Waard over de vernederlandsing van namen. In de 17e, 18e en 19e eeuw werden vreemde namen bijna automatisch omgezet naar een Nederlands equivalent. De Spaanse overheerser Felipe II werd hier ten lande Filips genoemd, Jean sans Peur werd Jan zonder Vrees. Ook buitenlandse steden kregen Nederlandse namen, dus Wien werd Wenen en Paris Parijs. Deze namen kennen we vandaag de dag nog en vormen dus geen enkel probleem. Genealogen die te maken krijgen met kleinere buitenlandse plaatsen staan echter soms voor een raadsel. In Texelse bronnen heb ik bijvoorbeeld de plaatsaanduidingen Ettersheim, de Krooswijk en St. Ubes gevonden. Goed zoeken is dan het devies. Internet en oude landkaarten kunnen behulpzaam zijn. Zo heb ik de Nieuwe spiegel der zeevaart van B.C. Damsteegt in mijn kast staan, een beknopte historische atlas van de Europese kusten met de oude Nederlandse namen.

Boedelinventarissen

Afbeelding
Er zijn in het Texelse notariële archief veel boedelinventarissen opgenomen. Soms beslaan ze meer dan honderd pagina's en dan gaat het natuurlijk om welvarende mensen. Maar ook van hen die een karige boedel hadden, zijn soms hun bezittingen vastgelegd. Het ziet er vaak uit als een complete lijst van alles wat er in huis was, maar echt compleet is het niet. Bederfelijke waar werd begrijpelijk genoeg niet genoemd. Kleding was soms ook geen onderdeel van de inventaris, omdat het al geprelegateerd was. Allerlei details waar ik in geïnteresseerd ben zoals de aard van het boekenbezit of de afbeeldingen op schilderijen, ontbreken ook vaak. Ik moet het dan doen met “enige boeken in soorten” of “5 grote schilderijen en 12 wat kleinder”. Wel worden kopjes, schoteltjes en (sier)borden uitvoerig beschreven zelfs als er iets aan mankeert. Ook huishoudelijke voorwerpen en linnengoed wordt over het algemeen genoemd. Natuurlijk zijn het eventueel aanwezige goud en zilver, contant geld en waard...