Texelaars in het leger van Napoleon

Door de heer Oteman is een omvangrijke database samengesteld van Nederlandse militairen die in het leger van Napoleon hebben gediend. Zoeken op Texel als herkomstplaats, levert 129 zoekresultaten op. De mannen die werden ingeloot moesten in principe vijf jaar dienen. Als ze het zich konden veroorloven, sloten ze daarom een contract met een remplaçant. Het was gebruikelijk dat de vervanger meteen een premie van f 5,- kreeg en daarna f 4,- per week.

Zo was op 23-3-1811 Cornelis Jacobsz Boon ingeloot als kustkanonnier. De Oosterender was kaagschipper en hij vond zijn toekomstige taak in de kustverdediging hinderlijk en nadelig in zijn bedrijf en kostwinning. Hij kwam dus met de zeevarende Reijer Jansz Smit overeen dat deze hem zou vervangen. Dat werd een dag later vastgelegd in een notariële akte. Een aardig detail in dit document is de omschrijving van zijn uiterlijke kenmerken. Reijer had blauwe ogen en blond haar, was vol van aangezicht en lang van statuur. Hij werd ingelijfd bij de 132e Compagnie de Canonniers Gardes-Côtes. In de boeken staat hij vermeld als Reier Jean Smit uit Oudeschild, want natuurlijk werden de genoteerde namen enigszins verfranst. Zijn geboortedatum volgens de database is 26-5-1784. Klaarblijkelijk is er een vergissing gemaakt, want volgens hij de Texelse DTB werd hij gedoopt op 26-5-1788 als zoon van Jan Reijersz Smit en Dieuwertje Frans Gorter.

Notaris Jan Star stelde eind maart 1811 totaal dertien van dergelijke contracten op, allemaal voor kustkanonniers. Een iets welvarender Texelaar werd daarbij vervangen door een armere man. Het is de moeite waard om deze akten na te lezen als het een voorouder betreft, vooral vanwege de signalementen. Soms worden ook de ouders van de vervanger genoemd.

• Teunis Hendriksz de Wijn sloot een contract met de remplaçant Coenraad Louis van Scharenburg
• Albert Blom met Joannes Wilhelmus Sinkel
• Anthonij Dalmeijer met Reijer Ran
• Pieter Willemsz Boon met Cornelis Burger
• Cornelis Jacobsz Boon met Reijer Jansz Smit
• Jan Dalmeier de Jonge met Jan Jacobsz Bakker
• Jacob Cornelisz Dijksen met Albert Jansz Keijzer
• Willem Koolbergen met Frans Lattje
• Paulus Vos met Fredrik Rotter
• Nanning Koorn met Pieter Trijp
• Gerrit Kooijman met Jan Zwart
• Klaas Vlaming met Theodoor Miller
• Klaas Tuijnder met Cornelis Pronk

Bronnen: de hierboven genoemde database, notarieel archief Texel inventarisnummer 4919, DTB Texel, afbeelding Napoleon Bonaparte detail uit een schilderij van Joseph Chabord.