Dubbele moraal

In het gereformeerde kerkenraadsboek van Oudeschild staan zo nu dan lidmaten vermeld die worden uitgesloten van het avondmaal. Meestal was dat een tijdelijke zaak en werd er na verloop van tijd berouw getoond, waarna de betreffende persoon weer in genade werd aangenomen. Soms wordt daarbij bloemrijke taal gebruikt. Zo werd in 1790 Geertje Jans Veen "van wege vuile en ergerlijke zonde van vleeschlijke onreinheid" het avondmaal ontzegd. Eigenlijk kun je hieruit niet concluderen wat Geertje precies misdaan had, behalve dat het wel gerelateerd zal zijn aan buitenechtelijke gemeenschap.

De meeste andere gevallen zijn meer helder. Zo werden in 1784 Albert Harmensz Schraal en Jannetje Dekker de tafel des Heren ontzegd, omdat Jannetje bevallen was vlak voor het huwelijk. Albert bekende overigens de vader van het kind te zijn en ze trouwden netjes volgens de planning. Maar je kunt zeker spreken van een dubbele moraal. In veel gevallen kreeg alleen de vrouw de schuld toegeschoven door het kerkbestuur, zelfs als het eigenlijk wel duidelijk was wie de vader was. Een voorbeeld hiervan is de uitsluiting van Grietje IJsbrands Klok, die bevallen was van een onecht kind in 1798. De baby werd Jan van Hert genoemd, uiteraard naar zijn vader. Vijftig jaar later werd er in zijn overlijdensakte niet moeilijk gedaan: zijn vader heette net als hij Jan van Hert.

Bronnen: Gereformeerd Kerkenraadsboek Oudeschild in het archief van de Hervormde Gemeente Oudeschild inventarisnummer 1, DTB Texel