Frans Jansz Ratelaar, een katholieke boer

Op Texel waren er geen hele rijke inwoners in de achttiende eeuw, maar toch waren de verschillen in welvaart aanzienlijk. Frans Jansz Ratelaar werd in 1763 op de lijst van katholieke inwoners "extra vermogend" genoemd, al zou ik hem eerder redelijk welvarend noemen. De waarde van al zijn bezittingen was namelijk tussen de f 4000,- en 8000,-. Dat zou nu omgerekend ongeveer een halve ton (in euro's) bedragen.

Frans was de enige zoon van Jan Arisz Ratelaar en Maartje Frans Katwijk die de volwassen leeftijd bereikte en dus erfde hij de boerderij van zijn ouders in de Waalderstraat in Den Burg. In 1747 trouwde hij met Trijntje Sijmens Groen uit Oudeschild, een dochter van de loods Sijmen Dirksz Groen en Martje Jacobs. Hoewel ze beiden van Texel kwamen, lieten ze hun huwelijkse voorwaarden opstellen door notaris Kerkhoven in Schagen. Het echtpaar liet drie kinderen dopen op Texel in de katholieke kerk. Zowel Maartje, Jan als Aafje zijn volwassen geworden en getrouwd. In

Toen Frans in 1800 overleed, was hij al geruime tijd weduwnaar. Zijn bezit was aardig gekrompen. Dat kwam waarschijnlijk door de Franse overheersing en de bijbehorende economisch zware tijden. Maar ook zijn ouderdom zal een rol gespeeld hebben. Hij bereikte namelijk de leeftijd van 84 jaar en was vast zelf niet meer tot werken in staat. De boerderij werd vlak voor zijn dood weliswaar voor bijna 3600 gulden verkocht en de landerijen hadden ook het nodige opgebracht. Maar daar stonden behoorlijke schulden tegenover. Van de redelijke welstand van weleer was weinig meer over.

NB Of de achternaam Ratelaar refereert aan de hierboven afgebeelde plant, het instrument van de dorpsomroeper of praatgrage eigenschappen, dat is niet bekend.

Bronnen: https://iisg.amsterdam/en/research/projects/hpw , notarieel archief Texel inv.nr. 4912, notarieel archief Schagen inv.nr. 4605, "Den Burg, 1622-1830" van Thijs en Miriam Klaassen